१. लामा शेर्पा
क. लामा सरवा
ख. लामा गोन्पा
२. च्यावा
क. च्यावा
ख. च्यावा नाक्पो
ग. ल्हुक्पा
३. पेनाक्पा
क. पेनाक्पा
४. मिङ्याग्पा
क. ठाक्तोवा
ख. गोले
ग. गर्जा
घ. खापा
ङ. पिनासा
च. युल्खोङमा
छ. सिरे
ज. मिल्हसा
झ. दोटुवा
ञ. शरपा
ट. पाङकर्मा
५. थिम्मी
क. सलाका
ख. खम्बाचे
ग. गोपर्मा
घ. ल्हाकसिन्दु
ङ. पाल्दोर्जी
च. छयुशर्पा
छ. ठोक्पा
ज. बिनाक्पा
झ. श्यङगो
ञ. जोङनग्पा
ट. श्हुर्पा
ठ. मेन्दवा
ड. मेन्दवा
ढ. पेम्पुलो
माथि उल्लेखित विवरण अनुसार सम्पूर्ण शेर्पा जातिलाई ५ वटा मूलथर र यी मूलथर अन्र्तगत ३० वटा उपथरहरूमा विभाजित भएर फैलिएको देखिन्छ । जसमा (क) शेर्पा लामा थरको २ उपथर, (ख) च्यावा थरको ३ उपथर,(ग) पेनाक्पा थरको उपथर छैन, (घ) मिङ्याग्पा थरको ११ उपथर र (ङ) थिम्मी थरको १३ उपथर समेत जम्मा ३० उपथरहरू देखिन्छ ।
यी उपथरहरू सोलुखुम्बु, दोलखा, रामेछाप, जिल्लामा भएका र यी जिल्लाहरूबाट अन्यत्र बसाँई सरेर गएका शेर्पाहरूले नामको पछाडी थर लेख्नुपर्छ शेर्पाहरूका हुन् । यस बाहेक इलाम, ताप्लेजुङ, संखुवासभा, रसुवा, सिन्धुपाल्चोक तथा पश्चिम नेपालका हिमाली भेगमा उत्तरी भुबगमा बसोबास गर्ने आदिवासी शेर्पहरुको थर, उपथरको संकलन गरेमा उपरोक्त उपथरको संख्यामा अझ बढी हुनासक्छा ।नेपाल शेर्पा सघं सनुसरी स्थापना भएको दसौ वर्षको उपलक्ष्यमा प्रकाशित स्मारिकामा श्री दावा नावा शेर्पाले संकलन गर्नुभएको “शेर्पा जातिको थरहरू एक गहन अध्ययन” नामक लेखमा सुदुरपश्चिम पूर्वी नेपालका जिल्लाहरूमा रहेका शेर्पाहरूका निम्न थप थर र उपथरहरू संकलन गरेको देखिन्छ ।
नावा, जुम्बुले, पया, गोरूङ, हलुण्डा, कुलुङ, रिक्तो, चुक्टे, याता, फेरूक्पा, छ्युकुले, राखा, ङोवा, बदम्बा, मजेन, एसांङ, ठोमा, सुर्वा, मुलि, साके, डुक्पा, खम्बा र केरूङ खम्बा आदि । यी शेर्पाहरूको बारेमा विस्तृत अनसु न्धान गरी यी थरहरू शेर्पाको पाचँ मलु थर भित्र पर्ने देखिएमा सम्बन्धित मलू थर अन्तर्गत र नपर्ने देखिएमा बेग्लै थर पनि लेख्न सकिन्छ । शेर्पा जातिमा यतिका थरहरू भएता पनि आफ्नो कुलको परिचय दिन नामको पछाडी थर लेखिने प्रचालन देखिंदैन । तर लामा थर भएकाहरूले नामको पछाडी थर लेख्ने गरेको र अपवादको रूपमा कोही कोहीले नामको पछाडी थर लेख्ने गरेको पाईन्छ । जस्तैः पासाङ गोपर्मा, पासाङ खम्बाचे ले आज भन्दा लगभग ७५ वर्ष अघि देखि नै नामको पछाडी थर लेखेका थिए । शेर्पाहरूले नामको पछाडी थर नलेखेर शेर्पा भनेर जात मात्र लेख्ने पच्रलनले गर्दा कनु शेर्पा कनु थरको भनरे चिन्न सकिन्दैन उदाहरणार्थ पाँचवटा मुलथरका तीस वटा उपथरहरू छन् ।
प्रत्येक मुलथरका उपथरहरू एक आपसमा स्वाँगे भाई अर्थात हाडनाता भित्र पर्दछन् । नामको पछाडी थर नलेख्ने हो भने भविष्यमा यिनीहरूको बिचमा नै परिचयको संकट आई नपर्ला भन्न सकिन्न । बढ्दो जनसंख्याको चाप र विविध कारणबाट हुने बढ्दो बसाँईसराईको कारणबाट शेर्पा नेपालको विभिन्न जिल्लाहरूमा मात्र नभई विश्वका विभिन्न मुलुकहरूमा समेत फैलिएर रहेका छन् । यसले गर्दा पनि शेर्पाहरूमा एकआपसमा आफ्नोपन र परिचय कायम राख्न जरूरी भएकोले सबै शेर्पाहरू ले नामको पछाडी थर लेख्न र लेखाउन जरूरी भएको छ ।
नामको पछाडी शेर्पा लेख्ने बारेमा
नेपालको अन्तरिम संविधान २०६३ ले शेर्पा शब्दलाई राई, लिम्बू, मगर, नेवार आदि जस्तै एउटा जात वा जातिको नाम हो भनेर परिभाषित गरेकोले व्यक्तिले आफ्नो नाम लेख्दा जात जनाई रहन अनिवार्य नभएकोले नामको पछाडी थर लेख्ने चलन छ । तसर्थ शेर्पा जातिले पनि अन्य जातिले जस्तै नामको पछाडी थरमात्र लेख्ने परम्पराको अनशुरण गर्न बढी वज्ञैनिक र व्यवहारिक हनु छे । जस्तैः
जात थरहरू
राईः–बान्तवा, थुलुङ, चाम्लिङ, खालीङ, र कुलुङ आदि । नेवार, श्रेष्ठ, जोशी, मानन्धर, बज्राचार्य र प्रधान आदि । ब्राह्मण कोइराला, आचार्य, खनाल, नेपाल, दाहाल आदि ।
माथि उल्लेिखत उदाहरण झनै शेर्पा जातिले पनि नामको पछाडी थर लेख्नु परेमा हालसम्ममा देखिएका पाँचवटा मूलथरहरू – लामा शेर्पा, च्यावा, पेनाक्पा, मिङ्याग्पा र
थिम्मी भनरे लेख्नु पर्ने हुन्छ
शेर्पाको थर लेख्ने बारेमा सुझाव
१. शेर्पा लामा – लामा शेर्पा र लामा गोन्पाहरू एउटै पुर्खा छुक्ल्हा ग्यल्पो बाट फैलिएका हुनाले र यी दुवै उपथरले नामको पछाडी लामा मात्र लेख्ने गरिआएकोले यी दुई उपथरलाई एउटै थर कायम गर्न र लामा थर तामाङ र गुरूङ जातिमा पनि भएकोले शेर्पा जातका लामा हो भनी चिनाउन “शेर्पा लामा” भनेर लेख्नु उचित देखिन्छ ।
२. च्यावा – च्यावा (च्हाग्पा), नाक्पो र ल्हुग्पा
समेत ३ उपथरका च्यावाहरू एउटै पुर्खा तेर्तोन रतनालिङपाबाट फैलिएका हुनाले एउटै थर कायम गरी “च्यावा” भनेर लेख्न सकिन्छ ।
३. पेनाक्पा –यस थरको उपथर नभएकोले पेनाक्पा थर नै लेख्ने ।
४. मिङ्याग्पा – यस थर अन्र्तगतका विभिन्न उपथर
भएका सम्पूर्ण शेर्पाहरू मिङ्याग्पा ग्येरग्यालबाट फैलिएका सन्तान हुन् तर पनि विविध कारणले गर्दा ११ उपथरमा विभाजित हुन पुगे । यिनीहरू सबै एउटै पुर्खा अन्तर्गतका
हाड, नाता पर्ने स्वागे भाई भएकोले छुट्टाछुट्टै थर लेखन व्यवहारिक नदेखिने भएकोले एउटै मुलथर “मिङयाक्पा” भनेर लेख्न सकिन्छ ।
५. थिम्मी – यस थर अन्र्तगतका विभिन्न उपथर भएका सम्पूर्ण शेर्पाहरू थिम्मी जाङपोटाशीबाट फैलिएका सन्तान भएता पनि विविध कारणले गर्दा १३ उपथरमा
विभाजित हुन पुगे । यिनीहरू सबै एउटै पुर्खा अन्र्तगतका हाडनाता पर्ने स्वागे भाइ भएकाले े यिनीहरूमा आपसमा विहेवारी नचल्ने हुनाले छुट्टाछुट्टै थर लेख्न व्यवहारिक
नदेखिने भएकोले मुलथरको आधारमा “थिम्मी” भनेर थर लेख्न सकिन्छ ।
